Trudne zachowania u dzieci wzbudzają wiele emocji, zarówno wśród rodziców, jak i terapeutów. Żadne mama ani żaden tata nie chce, by jego dziecko było niegrzeczne. Sprawa jednak ani jest taka oczywista, jak mogłoby się wydawać, ani tak prosta, jak twierdzą „życzliwi” doradcy. Spójrzmy na tę kwestię w sposób dogłębny.
Zachowania trudne – czym są?
Najkrócej rzecz ujmując, zachowania trudne obejmują wszelkie odbiegające od normy działania. Należą do nich:
- samouszkadzanie (gryzienie, uderzanie głową)
- agresja (plucie, szczypanie)
- demonstracje (rzucanie przedmiotami, uciekanie, krzyki)
- uporczywe powtarzanie (branie przedmiotów do ust, zadawanie pytań)
- niedostatki zachowania (impulsywność, krótki czas uwagi, niezdolność do akceptacji zmian).
Ze względu na swoją brawurową i raczej zauważalną postawę bywają męczące dla otoczenia. Rodzice, którzy starają się opanować trudne zachowania swoich dzieci, często muszą zmierzyć się z dość wyczerpującymi wyzwaniami.
By móc zapanować nad trudnymi zachowaniami, należy je wpierw zrozumieć. Przyczyny, które je prowokują, bywają złożone i niejednoznaczne.
Wyróżniamy cztery główne czynniki, które wpływają na zachowanie dziecka.
1. Jego temperament
2. Poziom rozwoju psychicznego właściwy dla jego wieku i związane z nim wyzwania
3. Potrzeby dziecka i wypracowane przez nie sposoby ich zaspokajania
4. Rola wzmocnienia w podtrzymywaniu niewłaściwych zachowań
Pamiętaj, „dzieci przejawiając swój temperament, nie działają na szkodę ani na złość rodzica”. Natomiast, co potwierdza moje kilkunastoletnie doświadczenie w zawodzie, jedną z największych trudności, jakie obserwuję u dzieci, a w zasadzie u rodziców dzieci w gabinecie, to olbrzymie trudności w stawianiu granic. Bez nich nie uda się zapanować nad trudnymi zachowaniami.
Granice i ich rola
Granice są rzeczą wrodzoną. Kształtują się w trakcie naszego życia. Aby dojrzeć do prawdomówności, odpowiedzialności, wolności i pełni miłości, musimy od dziecka uczyć się wyznaczania i respektowania granic. Dzieci potrzebują zasad, które nadadzą ich życiu czytelną strukturę. Tylko rodzic, terapeuta, który jasno i czytelnie określa granice, zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa.
Wiedza o tym, czym są granice, niestety nie wystarcza. Najważniejsze to umiejętne dbanie o nie, ochrona ich – z zachowaniem szacunku i poszanowania godności własnej i innych osób. Granice kształtują się w toku rozwoju, w toku nabywania nowych kompetencji.
NAJLEPSZE GRANICE TO TE, KTÓRE DZIECKO SAMO ODKRYJE I PRZYJMIE JE NATURALNIE, A NIE TE, KTÓRE SĄ NARZUCONE.
Dlatego rodzice powinni wyrażać swoje granice w sposób spokojny, cierpliwy i konsekwentny.
Jak reagować na trudne zachowania?
Najgorszym rozwiązaniem jest krzyk. To dorośli w tym układzie muszą nauczyć się panować nad swoimi emocjami. Dlatego, zamiast unosić się na fali wzburzenia, podejdź do dziecka. Wejdź w kontakt fizyczny. Możesz wziąć za rękę lub uklęknąć, by nawiązać kontakt wzrokowy. Wyraźnie, stanowczo i spokojne powiedz: STOP. Zrób poważną minę – malec musi wiedzieć, że to, co się teraz dzieje, to nie są żarty.
Daj czas na upływ emocji i pozwól dziecku przeżyć frustrację. Nie bierz od razu na ręce, nie przytulaj i nie udawaj, że wszystko jest ok. Wyraźnie zasygnalizuj, że tego rodzaju zachowania nie akceptujesz. Pozwól dziecku odczuć dyskomfort. To jest kluczowe przy stawianiu granic.
Po minucie, dwóch lub trzech przytul dziecko.
Potrzebujesz dodatkowych inspiracji?
Zobacz lekcję z kursu Trudne zachowania. Jak sobie z nimi poradzić?
Zachowania trudne – podsumowanie
Trudne zachowania dzieci wymagają odpowiedniego podejścia rodziców i terapeutów. Granice i umiejętność ich stawiania są kluczowe dla prawidłowego rozwoju dzieci. Droga, którą należy przejść, jest dość długa i wymaga konsekwentnego działania. Ważne jest jednak, by się nie zniechęcać. O tym, w jaki sposób stawiać granice, jak współpracować z dziećmi, jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami w praktyce opowiadam na kursie online dla rodziców i specjalistów: Trudności wychowawcze.
Jeśli ten temat jest Ci bliski i chcesz dowiedzieć się czegoś więcej, nie zwlekaj.
